Το φαινόμενο multitasking και τα θύματά του

Τη στιγμή που γράφω αυτό το κείμενο, κρατάω αγκαλιά ένα πιτσιρίκι, απαντάω στο τηλέφωνο και ταυτόχρονα ρουφάω μια γερή γουλιά από τον καφέ μου, ενώ σημειώνω ένα ραντεβού στην ατζέντα του εργοδότη μου.

Το βράδυ μελετούσα γερμανικά καθώς μαγείρευα ένα φαγητό που δεν έχω ξαναφτιάξει, βλέποντας τις οδηγίες σε μια εκπομπή online και στέλνοντας μηνύματα στην κολλητή μου που μου έλεγε τα νέα της ημέρας.

Είμαι κι εγώ ένα από τα άτομα που «πάσχουν από multitasking» ή αλλιώς πολυδιεργασία. Εάν googlάρετε το συγκεκριμένο λήμμα, τα πρώτα αποτελέσματα που θα εμφανιστούν, θα αναφέρουν ότι το multitasking είναι η δυνατότητα εκτέλεσης πολλών εφαρμογών ταυτόχρονα, εννοώντας κάτι που είναι δεδομένο στα λειτουργικά μας συστήματα.

Σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα του MIT και ειδικό σε θέματα διάσπασης της προσοχής, Δρ. Ερλ Μίλερ, «ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι καλωδιωμένος ώστε να πραγματοποιεί πολλαπλές παράλληλες δραστηριότητες (multitasking). Τονίζει ακόμα πως «όταν ο κόσμος θεωρεί ότι κάνει multitasking, ουσιαστικά περνάει από δραστηριότητα σε δραστηριότητα πάρα πολύ γρήγορα. Κάθε φορά που κάνει κάτι τέτοιο φυσικά υπάρχει γνωστικό κόστος».

Παρ’ όλα αυτά, ζούμε σε μια εποχή που ευνοεί την πολυδιεργασία. Όταν κάθε μέρα καλούμαστε να ανταποκριθούμε σε τόσες πολλές υποχρεώσεις που νιώθουμε πως ακόμα και αν προσθέταμε άλλο ένα 12ωρο μέσα στην ημέρα, πάλι δε θα μας έφτανε ο χρόνος, τότε γινόμαστε ολοένα και πιο ευάλωτοι.

Σύντομα, έχουμε μετατραπεί σε ένα πολυμηχάνημα που διαχειρίζεται πολλές και διάφορες εργασίες την ίδια στιγμή. Όσο πιο πολύ multitasking κάνουμε, τόσο πιο πολύ εθιζόμαστε σε αυτό, ιδιαιτέρως αν βλέπουμε πως το κάνουμε καλά. Το συναίσθημα της συγκίνησης και του ενθουσιασμού είναι τόσο δυνατό, όσο και η ψευδαίσθησή μας ότι είμαστε καλοί σε όλα και ότι κάνοντας πολλά πράγματα ταυτόχρονα, θα τελειώσουμε μια ώρα αρχύτερα.

Αυτό που αγνοούμε είναι πως η διαδικασία του multitasking αυξάνει, όπως προκύπτει από μελέτες, την παραγωγή της κορτιζόλης- ορμόνης του στρες- και της αδρεναλίνης, η οποία με τη σειρά της υπερδιεγείρει τον εγκέφαλο και στη συνέχεια του δημιουργεί μια νοητική θολούρα.

Αυτό λοιπόν, έχει ως αποτέλεσμα «όσοι κάνουν συχνότερα πολλά πράγματα ταυτόχρονα να είναι εκείνοι που φαίνονται λιγότερο ικανοί να το κάνουν αποτελεσματικά», όπως αναφέρει και ο καθηγητής ψυχολογίας Ντέιβιντ Σανμποματσου.

Θα πρέπει όμως σε αυτό το σημείο να τονιστεί πως είναι εσφαλμένη η ιδέα πως το να κάνεις ένα πράγμα τη φορά είναι χάσιμο χρόνου. Άλλωστε έχει αποδειχθεί μέσω ερευνών, πως ένα άτομο είναι δυνατόν να ολοκληρώσει κατά 50% γρηγορότερα μια ασχολία αν ασχολείται μόνο με αυτή, ενώ αν συμβαίνει το αντίθετο, το ποσοστό αυτό αναλογεί στις πιθανότητες που έχει να κάνει λάθη, κατά την εκτέλεση αυτής της ασχολίας.

Σε μια εποχή που τα social networks, τα smart phones και τα tablets έχουν εισβάλλει τόσο στη ζωή μας όμως, πόσο εύκολο είναι να απομονώνουμε τη σκέψη χωρίς να αποσπόμαστε έστω και από αυτά, τα κατά τ’άλλα, τόσο ασήμαντα εργαλεία απόσπασης της προσοχής μας;

Μιλάμε με ένα φίλο ενώ ταυτόχρονα τσεκάρουμε τις νέες ενημερώσεις στο facebook, το twitter και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μαγειρεύουμε και μας έρχεται στο μυαλό εκείνο το e-mail που «πρέπει» να απαντήσουμε. Πάμε στη τουαλέτα και πρώτα τσεκάρουμε αν έχουμε μαζί το smat phone μας. Γιατί; Κάνει το χρόνο μας πιο ποιοτικό;

Τουναντίον. Σπαμάρει το μυαλό μας με τόσες πληροφορίες και μας βάζει στη διαδικασία πολλαπλών δράσεων, χωρίς καν να το παίρνουμε χαμπάρι. Ακόμα και όταν μελετάμε ή εργαζόμαστε, θα τσεκάρουμε σίγουρα το κινητό ή τη προσωπική μας σελίδα στο facebook. Αυτό μειώνει κατά πολύ την προσήλωσή μας στη δουλειά που κάνουμε και μειώνει την απόδοσή μας.

Σύμφωνα με τον δρ. Ρας Πόλντρακ του Πανεπιστημίου του Στανφορντ, «όταν λαμβάνουμε πληροφορίες κατά τη διαδικασία του multitasking, αυτές καταλήγουν σε λαθεμένες περιοχές του εγκεφάλου μας». Άλλο ένα αρνητικό λοιπόν που προκύπτει από τη πολυδιεργασία.

Για να συνοψίσω, νοητική εξάντληση, πνευματική αποθάρρυνση, γνωστική αντιπαραγωγικότητα. Όλα αυτά είναι τα αρνητικά που προκύπτουν όταν κάποιος επιμένει να καταπιάνεται με πολλά πράγματα ταυτόχρονα.

Αντιθέτως, άνθρωποι που επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους σε ένα πράγμα τη φορά, έχουν κατ’ επέκταση περισσότερη ζωή, όπως αναφέρει και έρευνα του Western Washington University.

Πιο συγκεκριμένα, άνθρωποι που ασχολούνται διαρκώς με πολλά πράγματα έχουν αναπτύξει μια μη ηθελημένη τύφλωση (inattentional blindness), κατά την οποία δεν παρατηρούν πράγματα που εκτυλίσσονται γύρω τους ακόμα και αν τα βλέπουν, γιατί πολύ απλά ο εγκέφαλος τους ήταν πολύ απασχολημένος για να τα καταγράψει.

Είναι πλέον εξαιρετικά σπάνιο να δεις μια παρέα ανθρώπων που είπαν πως θα βγουν για περίπατο και απλά να περπατούν. Ένα ζευγάρι που βγήκε για ρομαντικό δείπνο και είναι απορροφημένο από την ρομαντική στιγμή χωρίς να τσεκάρει ο ένας από τους δύο το κινητό του, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Αξίζουμε περισσότερα. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν όλοι μας, να κάνουμε τη ζωή μας πιο ποιοτική και να διαχειριστούμε τον χρόνο πιο σοφά, για να μη χάνουμε γεγονότα της ζωής μας που πραγματικά αξίζουν και για να μη φτάσουμε σε σημείο να μη μπορούμε να θυμηθούμε πότε ήταν η τελευταία φορά που πραγματικά απολαύσαμε κάτι που κάναμε. Ας αφιερώνουμε σε κάθε τι, τον χρόνο που του αναλογεί, χωρίς να αφήνουμε τίποτε άλλο να εισβάλλει εκείνη τη στιγμή στο μυαλό μας.

Πρώτη δημοσίευση: www.mindthetrap.gr